Kunstmatige intelligentie (AI) maakt in hoog tempo zijn intrede in de medische praktijk. Van automatische verslaglegging tot chatbot-assistenten: de belofte van AI is groot. Maar hoe rooskleurig is deze ontwikkeling werkelijk? Onderstaand een kritische blik op de inzet van AI in de gezondheidszorg.
Kritische aandachtspunten bij AI in de zorg
1. Gebrekkige transparantie en uitlegbaarheid
Veel AI-systemen opereren als “black boxes”: hun beslissingen zijn moeilijk te herleiden. Dit leidt tot wantrouwen bij zowel artsen als patiënten. Transparantie over de werking en grenzen van AI is momenteel onvoldoende geborgd.
2. Risico voor patiëntautonomie
AI-algoritmen rangschikken behandelopties vaak op basis van “objectieve” waarde. Hierbij worden patiëntvoorkeuren onvoldoende meegewogen. De dreiging van een paternalistisch zorgmodel ligt op de loer.
3. Onvoldoende wet- en regelgeving
Er bestaat nog geen specifieke juridische structuur voor het gebruik van AI in de zorg. De bestaande HIPAA-regels in de VS zijn niet toereikend om AI-gerelateerde datagevaren, zoals onrechtmatig hergebruik, adequaat te reguleren.
4. Kwetsbaarheid voor foutieve data-invoer
AI is afhankelijk van hoogwaardige en representatieve data. Invoergegevens met fouten, zeldzame ziektebeelden of atypische patronen kunnen leiden tot foute diagnoses of gemiste alarmsignalen.
5. Schijnveiligheid door gebrekkige training van zorgverleners
De effectiviteit van AI staat of valt met correcte afstelling en gebruik. Zonder voldoende training kunnen zorgverleners onbedoeld cruciale alarmen missen of AI-output verkeerd interpreteren.
6. Verlies aan menselijke interactie
Hoewel AI belooft tijd vrij te maken voor patiëntenzorg, is het bewijs daarvoor gemengd. Sommige patiënten ervaren meer aandacht van hun arts, maar anderen merken geen verschil. Technologische tussenkomst kan ten koste gaan van empathisch contact.
7. Beperkte betrouwbaarheid van generatieve AI (GenAI)
AI-chatbots zoals ChatGPT blijken weliswaar empathischer te antwoorden dan artsen, maar produceren ook vaker irrelevante of verwarrende informatie. Vooral bij laboratoriumvragen of medische details treedt er snel ruis op.
8. Privacy- en dataveiligheidsrisico’s
AI maakt gebruik van enorme hoeveelheden persoonlijke medische data. Zonder strikte encryptie en controlemechanismen kunnen deze gegevens misbruikt worden – met name bij kwetsbare bevolkingsgroepen.
9. Geen oplossing voor alles
Hoewel AI goed scoort bij het analyseren van medische beelden (zoals bij mammografie of huidkanker), blijft het ondermaats presteren bij fysieke onderzoeken, laboratoriumuitslagen en contextgebonden oordelen. Menselijke klinische expertise blijft essentieel.
Conclusie
AI kan een waardevolle ondersteuning zijn in de zorg — mits goed gereguleerd, transparant en complementair ingezet. Maar de technologie is geen wondermiddel. Zonder duidelijke ethische kaders, wettelijke regels en kritische reflectie op de rol van AI in het consult, dreigt AI eerder verwarring dan harmonie te brengen.
De inzet van AI in de gezondheidszorg vraagt daarom om een behoedzame balans tussen technologische innovatie en menselijke betrokkenheid. Pas dan wordt het geen extra ruis, maar een zinvolle versterking van patiëntenzorg.