IJzergebreksanemie is een veelvoorkomende aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft, vooral kinderen en jonge vrouwen. Ondanks de prevalentie wordt deze vorm van anemie vaak niet gediagnosticeerd en onbehandeld gelaten. In dit artikel bieden we een overzicht van de nieuwste inzichten in de diagnostiek en behandeling van ijzergebreksanemie, gericht op internisten.
Wat is IJzergebreksanemie?
IJzergebreksanemie ontstaat wanneer het lichaam onvoldoende ijzer heeft om voldoende hemoglobine te produceren. Dit leidt tot een verminderde zuurstoftransportcapaciteit van het bloed, wat kan resulteren in symptomen zoals vermoeidheid, zwakte, en kortademigheid. In ontwikkelingslanden wordt ijzergebrek vaak veroorzaakt door een slechte ijzerinname en parasitaire infecties, terwijl in hoogontwikkelde landen vegetarische voeding, slechte ijzerabsorptie en chronisch bloedverlies veelvoorkomende oorzaken zijn.
Diagnostische Criteria
De diagnostiek van ijzergebreksanemie is relatief eenvoudig, behalve in de context van inflammatoire aandoeningen. Belangrijke laboratoriumtests omvatten:
- Serumferritine: Een waarde lager dan 30 ng/mL duidt op ijzergebrek.
- Transferrineverzadiging: Waarden lager dan 16% zijn indicatief voor ijzergebrek.
- Oplosbare transferrinereceptor (sTfR): Verhoogd bij ijzergebrek en normaal of laag bij inflammatie.
Bij chronische inflammatie kan de interpretatie van ijzerparameters worden bemoeilijkt door verhoogde hepcidine niveaus, wat leidt tot een verstoorde ijzerdistributie in het lichaam. In dergelijke gevallen kan een combinatie van tests en klinische evaluatie nodig zijn.
Oorzaken van IJzergebrek
De oorzaken van ijzergebrek kunnen variëren van verhoogde ijzerbehoefte tijdens groei en zwangerschap tot verminderde opname door gastro-intestinale aandoeningen zoals coeliakie of na bariatrische chirurgie. Chronisch bloedverlies, bijvoorbeeld door gastro-intestinale bloedingen of hevige menstruatie, is een andere belangrijke oorzaak.
Behandelingsopties
Orale IJzersupplementen: Orale ijzersupplementen zijn vaak de eerste behandelingslijn voor ijzergebreksanemie. Ferrosulfaat is de standaardbehandeling, maar andere vormen zoals ferrofumaraat en ferroglyconaat worden ook gebruikt. Bijwerkingen zoals maagklachten, misselijkheid en constipatie kunnen de therapietrouw beïnvloeden. Het is belangrijk om patiënten te adviseren ijzer in te nemen op een lege maag of met vitamine C om de absorptie te verbeteren.
Intraveneuze IJzertherapie: Intraveneuze ijzertoediening wordt steeds vaker toegepast, vooral bij patiënten met inflammatoire aandoeningen, slechte orale ijzerabsorptie of ernstige anemie die snelle correctie vereist. Moderne intraveneuze ijzerpreparaten zoals ferricarboxymaltose kunnen in één of twee infusies tot 1000 mg ijzer toedienen, wat de noodzaak van frequente kliniekbezoeken vermindert.
Nieuwere Behandelingen: Erythropoiesis-stimulerende agentia (ESA’s) kunnen functioneel ijzergebrek veroorzaken, zelfs bij voldoende ijzervoorraden, door de verhoogde vraag naar ijzer voor erytropoëse. Intravenieuze ijzertherapie is effectief gebleken in combinatie met ESA’s, vooral bij patiënten met chronische nierziekte.
Conclusie
IJzergebreksanemie blijft een aanzienlijk gezondheidsprobleem dat een zorgvuldige diagnostische aanpak en behandeling vereist. Internisten moeten op de hoogte zijn van de nieuwste diagnostische criteria en behandelingsopties om de zorg voor patiënten met ijzergebreksanemie te optimaliseren. Door een combinatie van orale en intraveneuze behandelingen, aangepast aan de individuele behoeften van de patiënt, kan een effectieve correctie van deze veelvoorkomende vorm van anemie worden bereikt.