Inleiding
Microplastics zijn kleine plastic deeltjes van minder dan 5 millimeter groot die een wereldwijd milieuprobleem vormen. Deze deeltjes komen voort uit de afbraak van grotere plastic objecten en worden geproduceerd voor commerciële doeleinden. In de afgelopen jaren is de bezorgdheid over de mogelijke impact van microplastics op de menselijke gezondheid, inclusief het risico op kanker, aanzienlijk toegenomen. Dit artikel onderzoekt de relatie tussen microplastics en kanker, met een focus op recente onderzoeksbevindingen.
Wat zijn microplastics?
Microplastics zijn microscopische plastic deeltjes die in verschillende vormen en maten voorkomen. Ze kunnen worden onderverdeeld in primaire microplastics, die bewust worden geproduceerd voor industriële toepassingen zoals cosmetica en kleding, en secundaire microplastics, die ontstaan door de afbraak van grotere plastic objecten door verwering en slijtage. Fragmenten, vezels en sferische deeltjes zijn de meest voorkomende vormen van microplastics. De kleine afmetingen maken het voor deze deeltjes mogelijk om wijdverspreid in het milieu terecht te komen en zich op te hopen in de voedselketen.
Microplastics in het milieu
Microplastics zijn overal te vinden: in de oceanen, rivieren, lucht en bodem. Ze komen in het milieu terecht door verschillende bronnen zoals huishoudelijk afval, industriële lozingen en slijtage van synthetische materialen. Eenmaal in het milieu kunnen microplastics worden opgenomen door mariene organismen en andere dieren, wat leidt tot bioaccumulatie en biomagnificatie in de voedselketen. Dit betekent dat microplastics uiteindelijk ook op ons bord kunnen belanden via vis, schaaldieren en andere voedselproducten. Studies hebben aangetoond dat zelfs kraanwater en flessenwater microplastics kunnen bevatten, waardoor menselijke blootstelling wijdverbreid is.
Microplastics en menselijke gezondheid
Mensen kunnen op verschillende manieren worden blootgesteld aan microplastics: door inademing van luchtdeeltjes, inname via voedsel en drinkwater, en huidcontact. Onderzoek heeft aangetoond dat microplastics aanwezig zijn in verschillende voedingsmiddelen, waaronder zeezout, honing en bier. De langdurige effecten van deze blootstelling op de menselijke gezondheid zijn nog niet volledig begrepen, maar er zijn zorgen dat microplastics schadelijke chemische stoffen kunnen overdragen en ontstekingen in het lichaam kunnen veroorzaken.
Microplastics en kanker: Huidig onderzoek
Recent onderzoek heeft aangetoond dat microplastics een mogelijke rol kunnen spelen in de ontwikkeling en progressie van kanker. Uit een studie bleek dat blootstelling aan polypropyleen microplastics de metastatische eigenschappen van menselijke borstkankercellen bevorderde. Deze deeltjes verhoogden de expressie van metastase-gerelateerde genen en de afscheiding van pro-inflammatoire cytokinen zoals IL-6, wat kan bijdragen aan de progressie van kanker. Daarnaast suggereren andere studies dat microplastics door hun kleine formaat en chemische samenstelling kunnen doordringen in lichaamsweefsels en daar schadelijke effecten kunnen veroorzaken.
In een studie uitgevoerd door Jun Hyung Park en collega’s werd het effect van polypropyleen microplastics (PPMPs) op menselijke borstkankercellen onderzocht. De resultaten toonden aan dat PPMPs de expressie van metastase-gerelateerde genen verhoogden en de afscheiding van het pro-inflammatoire cytokine IL-6 stimuleerden. Deze bevindingen suggereren dat blootstelling aan PPMPs de progressie van borstkanker kan verergeren door het bevorderen van ontstekingsreacties en celcyclusprogressie.
Mechanismen van kankerverwekkendheid door microplastics
Er zijn verschillende mechanismen voorgesteld waardoor microplastics kanker kunnen veroorzaken. Een van de belangrijkste mechanismen is ontsteking: microplastics kunnen immuunreacties en chronische ontstekingen veroorzaken, wat kan leiden tot DNA-schade en kanker. Oxidatieve stress is een ander mechanisme, waarbij microplastics de productie van reactieve zuurstofsoorten verhogen, wat ook DNA-schade kan veroorzaken. Bovendien bevatten veel kunststoffen additieven zoals bisfenol A (BPA) en ftalaten, die bekend staan als hormoonverstoorders en kankerverwekkende eigenschappen hebben.
In de studie van Park et al. werd aangetoond dat PPMPs geen directe cytotoxiciteit veroorzaakten bij borstkankercellen, maar wel de celcyclus beïnvloedden en de secretie van IL-6 verhoogden. Dit wijst op een indirect mechanisme waarbij microplastics kankerprogressie kunnen bevorderen zonder direct celdood te veroorzaken. De aanwezigheid van microplastics in de celomgeving kan de interacties tussen cellen en hun micro-omgeving verstoren, wat leidt tot veranderingen in genexpressie en celgedrag die kankerverwekkend kunnen zijn.
Preventie en toekomstig onderzoek
Om de blootstelling aan microplastics te verminderen, kunnen consumenten stappen ondernemen zoals het vermijden van producten met microplastics en het verminderen van het gebruik van wegwerpplastic. Overheden en industrieën spelen ook een cruciale rol door regelgeving te implementeren en te investeren in duurzame alternatieven voor plastic. Toekomstig onderzoek moet zich richten op het begrijpen van de lange termijn gezondheidseffecten van microplastics en het ontwikkelen van effectieve strategieën om hun impact te minimaliseren.
Verder onderzoek is nodig om de exacte mechanismen te ontrafelen waarmee microplastics bijdragen aan kankerontwikkeling. Langetermijnstudies bij mensen, evenals diermodellen, kunnen waardevolle inzichten bieden in hoe chronische blootstelling aan microplastics de gezondheid beïnvloedt. Het is ook belangrijk om de impact van verschillende soorten microplastics te bestuderen, aangezien hun vorm, grootte en chemische samenstelling variëren en mogelijk verschillende effecten hebben op de gezondheid.
Conclusie
Microplastics vormen een groeiend probleem voor zowel het milieu als de menselijke gezondheid. Hoewel er nog veel te leren valt over hun volledige impact, suggereren huidige onderzoeken dat er een potentieel verband bestaat tussen microplastics en kanker. Het is van cruciaal belang dat we blijven onderzoeken hoe microplastics de gezondheid beïnvloeden en stappen ondernemen om hun aanwezigheid in het milieu te verminderen. Het verminderen van plasticvervuiling en het bevorderen van duurzaamheid zijn essentiële stappen om de blootstelling aan microplastics en hun mogelijke gezondheidsrisico’s te minimaliseren.
Bronnen:
- Park, J.H., Hong, S., Kim, O.-H., Kim, C.-H., Kim, J., Kim, J.-W., Hong, S., & Lee, H.J. (2023). Polypropylene microplastics promote metastatic features in human breast cancer. Scientific Reports, 13, 6252. https://doi.org/10.1038/s41598-023-33393-8
- Li, S., Keenan, J.I., Shaw, I.C., & Frizelle, F.A. (2023). Could Microplastics Be a Driver for Early Onset Colorectal Cancer? Cancers, 15, 3323. https://doi.org/10.3390/cancers15133323